StiSAN gaat in 2022 aangepaste vorm door

Het plan van PvdA en GroenLinks om de abortuspil via de huisarts te verstrekken zit slecht in elkaar. Het vormt zelfs een bedreiging voor het solide en kwalitatief hoogstaande netwerk aan abortusklinieken. Verbetert de abortuszorg in ons land als ook de huisarts de abortuspil mag gaan voorschrijven? De Kamerleden Lilianne Ploumen (PvdA) en Corinne Ellemeet (GroenLinks) denken van wel. Daarom hebben deze parlementariërs een initiatiefwet ontworpen die dat regelt. Ook de VVD en D66 zijn inhoudelijk voor deze verandering, maar coalitieperikelen met CU en CDA verhinderen dat het voorstel nu al een meerderheid in de Tweede Kamer krijgt. Aan de goede intenties van de initiatiefnemers twijfelen wij niet, aan de praktische uitwerking van hun voorstel des te meer. Gevaar van versnippering ‘Als je ongewenst zwanger bent moet je de zorg kunnen krijgen die bij je past. Daarom wil ik dat vrouwen ook bij hun huisarts terechtkunnen voor de abortuspil’, zegt Ploumen op de website van de PvdA. Ellemeet voegt eraan toe: ‘Ons voorstel houdt vast aan de hoge kwaliteit van abortuszorg in Nederland en vergroot de keuzevrijheid van vrouwen. Daarom is dit een stap vooruit.’1 In Medisch Contact van november vorig jaar pleitten Gunilla Kleiverda (Women on Waves) en anderen ervoor om de toegankelijkheid van de abortuszorg te vergroten, omdat die volgens hen last heeft van religieuze actievoerders, financiële belemmeringen en onvoldoende geografische spreiding.2 Vanuit het oogpunt van de toegankelijkheid van de zorg is het Nederlands Genootschap van Abortusartsen (NGvA) positief kritisch over de inzet van huisartsen bij de medicamenteuze zwangerschapsbeëindiging. Dit weliswaar onder voorwaarde dat huisartsen dezelfde kwaliteit leveren op het vlak van termijnbepaling, ervaring, anonimiteit, bereikbaarheid en keuzemogelijkheden.3 Maar als we die voorwaarden nader bekijken, constateren we toch problemen. In het bijzonder wijzen wij op het grote gevaar van versnippering en uitholling van onze nu zo goede abortuszorg. Wij vinden de abortushulpverlening op dit ogenblik goed toegankelijk, medisch van hoge kwaliteit én uitstekend georganiseerd. In de abortusklinieken is de zorg (behalve voor buitenlandse vrouwen) bovendien kosteloos. En altijd anoniem. Praktische drempels zijn er amper. Wij denken dat de veranderingen als gevolg van de eventuele nieuwe wet averechts zullen uitpakken en dat cliënten er de dupe van zullen zijn. Vreemde dokter De Kamerleden en Kleiverda e.a. suggereren dat de toegankelijkheid van de abortuszorg structureel problematisch is. Een bezoek aan de eigen huisarts zou emotioneel en fysiek minder zwaar zijn dan een bezoek aan een kliniek. De huisarts is in hun ogen een vertrouwd adres, waar je gemakkelijk anoniem terechtkunt, terwijl de klinieken geografisch slecht verspreid liggen. Vrouwen zouden daarom nu vaak te veel (reis)tijd kwijt zijn. Als abortus via de huisarts wordt verricht, zouden vrouwen geen vrijaf hoeven te nemen van werk en zouden ze het doktersbezoek gemakkelijker kunnen verbergen voor hun werkgever, familie of huisgenoten. Tot slot zouden vrouwen bij de huisarts geen last hebben van bij de klinieken veelvuldig aanwezige actievoerders van de antiabortusbeweging. Deze argumenten vinden we niet steekhoudend en zeker niet valide genoeg voor een wetswijziging die leidt tot een verslechtering van de abortuszorg. Over de huisarts is het volgende te zeggen: die is in steeds mindere mate de vertrouwenspersoon die de initiatiefnemers van PvdA en GroenLinks in hem of haar veronderstellen. De solistisch werkende huisarts (nu nog 35% van alle huisartsen) maakt op grote schaal plaats voor groepspraktijken (inmiddels al 65%), zodat de huisarts voor veel mensen ook een ‘vreemde dokter’ is. Huisartsenpraktijken zijn over het algemeen al zeer zwaar belast. Ze zitten dus zeker niet te wachten op de nodige extra rapportages aan de inspectie. En is een behandeling met de abortuspil door de huisarts zo laagdrempelig als de initiatiefwetgevers zich voorstellen? Wij denken van niet. Om te beginnen weet de cliënt niet op voorhand hoe de huisarts en diens medewerkers denken over abortus. We zien in onze samenleving een toenemend conservatisme, vaak religieus gemotiveerd. In een abortuskliniek is iedereen gescreend op een positieve houding. Cliënten zitten niet te wachten op een mogelijk kritische afwijzing, maar verlangen naar deskundige hulp. Je moet trouwens ook maar afwachten of jonge vrouwen zich vrij voelen om voor zoiets gevoeligs hulp te vragen aan een huisarts bij wie ook haar familieleden komen. Daar komt nog bij dat een vrouw die behandeling nooit alléén mag ondergaan. Altijd moet er in de omgeving van de cliënt iemand beschikbaar zijn voor contact over eventuele noodhulp in geval van ernstige bijwerkingen van de medicatie, zoals overmatig bloedverlies. De hulpverlening bij de huisarts is bovendien niet anoniem, want de abortuspil die hij voorschrijft komt via de apotheek en wordt bij de ziektekostenverzekering in rekening gebracht en geregistreerd, net zoals dat gebeurt in een regulier ziekenhuis. In de abortusklinieken waarborgen we deze zo belangrijke anonimiteit. Geen enkele medische of financiële handeling is van buitenaf herleidbaar tot een persoon. De registraties van behandelingen en medicijnen die uiteraard wel plaatsvinden, dienen ter kwaliteitsbewaking van de interne zorgprocessen. Nog een praktisch bezwaar: in veel huisartsenpraktijken ontbreekt de noodzakelijke echoapparatuur. Dat betekent dat de cliënt na het eerste consult een tweede afspraak moet maken voor een echo op een andere plek, hopelijk een beetje in de buurt. Voor de cliënt betekent dit een extra stap in een emotioneel moeilijk proces. Onze specialisatie We zeggen beslist niet dat de huisarts niet in staat is deskundig te helpen door het voorschrijven van een abortuspil, ook al doet hij dit gemiddeld nog niet eens één keer per jaar (in ons land wordt de abortuspil jaarlijks 8300 keer voorgeschreven en er zijn bijna 9800 huisartsen). Wél stellen wij dat het systeem van abortuszorg nu al kwalitatief zeer goed is en uitstekend bereikbaar. Niet voor niets komen vrouwen uit heel Europa naar Nederland om hier te worden geholpen. De abortusklinieken hebben door de jaren heen een schat aan gezamenlijke expertise opgebouwd, waardoor vrouwen de best denkbare zorg ontvangen. In een kliniek is er deskundige counseling, kennis van alle behandelmogelijkheden met de voor- en nadelen daarvan en de mogelijkheid om de correcte diagnose te stellen. De klinieken beschikken over alle kennis en faciliteiten én de tijd, die nodig zijn voor een persoonlijk advies over de behandeling. De concentratie van deze zorg is de kern van onze specialisatie en maakt het mogelijk om de trends en ontwikkelingen rond abortus in Nederland te blijven volgen en analyseren. En dan nog dit: onze zorg is uitstekend bereikbaar, waar je ook woont. Weliswaar ontbreken in Friesland, Drenthe en Zeeland gespecialiseerde abortusklinieken, maar ook vanuit die provincies is een gespecialiseerde kliniek altijd binnen handbereik. In álle provincies zijn er bovendien ziekenhuizen met vergunningen voor zwangerschapsbeëindiging. Wij vinden trouwens dat je van een vrouw die een dergelijk ingrijpend besluit neemt over haar toekomst, best mag vragen om een uurtje te reizen. Geen receptje De initiatiefnemers van de wetswijziging denken dat een vrouw door inzet van de huisarts tijd bespaart en meer privacy heeft: ze kan als dat nodig is de abortus beter verborgen houden voor het thuisfront, is de veronderstelling. Wij wijzen erop dat een behandeling met een abortuspil meestal geen sinecure is. Niet zelden leidt deze behandeling tot fysieke klachten die amper verborgen kunnen blijven voor de omgeving. In vergelijking met een instrumentele zwangerschapsbeëindiging duurt de medicamenteuze abortus langer en geeft ook een grotere kans op complicaties, zoals een doorgaande zwangerschap, incomplete abortus en bloeding.4 Het verstrekken van de abortuspil kan nooit het karakter krijgen van ‘even een receptje uitschrijven’. Daar komt bij: de huisarts biedt alléén de abortuspil voor zwangerschappen tot negen weken en verwijst voor een instrumentele behandeling door naar een kliniek; dat noemen wij geen zorg op maat. Blijft over het stigmatiseren van onze cliënten: het ondergaan van een abortus, in combinatie met actievoerders bij de deur van de klinieken? Wij weten als geen ander hoe intimiderend de a ctievoerders zich – religieus gemotiveerd – gedragen in de buurt van onze klinieken. Onze cliënten krijgen foetuspoppetjes en folders toegestopt met bloederige foto’s. Soms worden ze uitgescholden voor moordenaar. Aan de politici willen we vragen om zich te verdiepen in de vraag hoe in de omgeving van een abortuskliniek om te gaan met de belangen van het demonstratierecht en het recht op vrije toegang tot zorg. Wat we willen zeggen: het is een probleem dat we niet oplossen met de structurele inzet van de huisarts. Preventie Hoe zit het dan met die uitholling van de bestaande abortuszorg? In ons land worden elk jaar ongeveer 30 duizend abortusbehandelingen verricht – voor het overgrote deel in de gespecialiseerde abortusklinieken. In iets minder dan een derde van deze gevallen wordt een abortuspil voorgeschreven; de overige behandelingen zijn instrumenteel. Als huisartsen een substantieel deel van de abortuspillen gaan voorschrijven, zien klinieken hun financiering in gevaar komen, met onvermijdelijke sluitingen tot gevolg. VWS financiert de klinieken immers op basis van het aantal verrichtingen. De (geografische) bereikbaarheid van abortuszorg zal dan juist afnemen en dat is iets wat de Kamerleden Ploumen en Ellemeet beslist niet beogen. De overgrote meerderheid van vrouwen die een instrumentele behandeling ondergaan, zal daarvan de nadelen ondervinden. Ook de Raad van State is kritisch over het wetsvoorstel. De huidige praktijk functioneert goed, vindt zij.5 Waarom zou je dan de gang van zaken op de schop nemen? Alles wat helpt om de toegang tot de abortushulpverlening te verbeteren, juichen wij toe. Het is goed als abortusartsen en -klinieken, gynaecologen, ziekenhuizen en huisartsen samenwerken om de kwaliteit van de abortushulpverlening op hoog niveau te houden, maar we denken duidelijk te hebben gemaakt dat het verstrekken van de abortuspil door de huisarts daar niet toe bijdraagt. Als abortusklinieken denken we graag met politici mee over oplossingen voor wezenlijk belangrijke vragen die ook bij ons leven. Denk aan de hulp en de financiering daarvan aan vrouwen met een daklozen-, illegalen- of vluchtelingenstatus. Ook over het bestrijden van het stigma en het omgaan met intimiderende protesten denken we graag mee. Als de politici écht effectieve maatregelen willen nemen: denk dan weer eens aan preventie, om te beginnen met het opnieuw opnemen van anticonceptie in de basisverzekering. VELDWERK: DE CHIRURG MARTIJN MÖLLERS is werkzaam in ziekenhuis Nij Smellinghe, Drachten Nieuwe superhelden Onze oudste, Tijl, wil architect worden en mooie bouwwerken maken, net als in Minecraft. Of professioneel gamer of YouTuber. Hij besteedt, net als al zijn vriendjes, veel tijd achter schermen. Werken in de zorg? Daar moet hij niet aan denken. ‘Ik kan niet tegen bloed’ hoor ik geregeld aan onze eettafel. En ik kan me voorstellen dat hij ook niet enthousiast wordt als ik aan dezelfde tafel weer eens mopper over de maatschapsvergadering die alleen maar over geld ging, of over een manager die innovatieve ideeën vooral tegenhoudt met de vraag ‘waar de businesscase is’. Toch hoop ik dat hij ook ziet hoe voldaan ik thuiskom na een dienst waarin ik een patiënt van zijn beklemde liesbreuk en een zwangere van haar ontstoken appendix heb verlost. Of hoezeer ik het cadeau waardeer dat ik van een patiënte kreeg, met wie ik in aanloop naar een complexe operatie inmiddels een erg goede band heb opgebouwd. Jarenlang is de zorg voor de jeugd een vrijwel onzichtbare sector geweest, met weinig aantrekkingskracht. En nu leven we opeens in een jaar waarin dokters en verpleegkundigen dag in, dag uit het nieuws bepalen en ook op de schermen van onze kinderen verschijnen. Met daarbij nieuwe influencers en superhelden om op te willen lijken. Denk aan Diederik Gommers, die op Instagram succesvol de verbinding met de jeugd opzoekt. Wie weet opent het de ogen van ons kroost en zien jongeren nu goed hoe onze sector, zeker tijdens crises, verschil maakt in het leven van mensen. Wie weet kiest Tijl – en hopelijk met hem vele anderen – later toch voor een van onze mooie beroepen en levert deze crisis ook wat moois op.

Abortusklinieken willen een landelijk verbod op demonstraties in de omgeving van de klinieken. Voorzitter Margreet Jansen van Stisan, een koepel van negen abortusklinieken, pleit hiervoor bij de landelijke politiek. Gisteren besloot burgemeester Marcouch van Arnhem dat in een straal van 500 meter rond een abortuskliniek niet meer mag worden gedemonstreerd of geflyerd. Daarmee wil hij een eind maken aan "hinderlijk en intimiderend gedrag" van betogers tegenover vrouwen die de kliniek bezoeken. De bekendste betogers tegen abortus zijn van de christelijke stichting Schreeuw om Leven en van de streng christelijke partij Jezus Leeft. Ook Jansen wil dat demonstranten op ten minste 500 meter afstand van de klinieken moeten blijven. Vrouwen worden bij alle veertien Nederlandse klinieken geregeld aangesproken door demonstranten die proberen hen op andere gedachten te brengen. "Maar vrouwen zitten niet te wachten op ongevraagd advies en kunnen erdoor van slag raken. Dan komen ze emotioneel de kliniek binnen", zegt Jansen. Kwetsbaar moment "Ook worden ze geïntimideerd. Het gaat om keuzevrijheid. Vrouwen komen bij ons op een moment in hun leven dat ze kwetsbaar zijn, of het nu gaat om een jongvolwassene of iemand die in de overgang is en toch zwanger blijkt te zijn. Je hebt eindelijk je besluit genomen en dan staan er mensen met spandoeken en word je aangesproken." Ze pleit in haar hoedanigheid van voorzitter van de Stichting Samenwerkende Abortusklinieken in Nederland al langer voor een verbod. "Lokaal komt het nog niet echt van de grond, ik ben blij dat het in Arnhem is opgepakt, maar ik vind dat we er wel veel moeite voor moeten doen." Ze heeft ook in Zwolle bij de gemeente aangeklopt, maar nog geen antwoord gekregen op haar verzoek om een demonstratieverbod. Demonstratierecht De politie treedt niet op, omdat demonstreren een grondrecht is. "Alleen als de openbare orde wordt verstoord, zoals de partij Jezus Leeft onlangs in Zwolle deed, komen ze wel. Bij deze demonstratie waren de betogers intimiderend en agressief naar de vrouwen en schreeuwden "moordenaars". De politie heeft hen toen gesommeerd te vertrekken." Jansen wijst erop dat bij sommige klinieken meerdere keren per week wordt gedemonstreerd. Minister De Jonge zei vorig jaar al dat hij gemeenten steunt als ze vrouwen willen beschermen met een bufferzone. In juli oordeelde de rechtbank in Haarlem naar aanleiding van protesten bij de abortuskliniek in Heemstede dat het aanspreken van vrouwen op de stoep van de kliniek een "wanordelijkheid" is en dat gemeenten daartegen mogen optreden.

Het ministerie van Volksgezondheid ziet geen reden om de wetgeving rondom de abortuspil tijdelijk te versoepelen in verband met het coronavirus. De abortushulpverlening is onverminderd goed toegankelijk, aldus het ministerie. Door middel van een kort geding hadden Bureau Clara Wichmann en actiegroep Women on Waves geprobeerd het ministerie van Volksgezondheid ertoe te dwingen de wetgeving rond de ‘abortuspil’ tijdelijk te versoepelen zodat zij vrouwen en meisjes pillen op kunnen sturen voor een vroegtijdige medische abortus thuis. Het Nederlands Genootschap voor Abortusartsen (NGVA) en StiSAN, de koepel van samenwerkende abortusklinieken, hebben met klem geadviseerd de regels rond abortushulpverlening niet te versoepelen aangezien klinieken gewoon toegankelijk zijn. Abortusklinieken gewoon toegankelijk Bureau Clara Wichmann en Women on Waves suggereren dat de abortuszorg niet toegankelijk is doordat mensen in verband met het coronavirus zo veel mogelijk thuis blijven. Als voorbeeld noemen zij een situatie waarin twee vrouwen door persoonlijke omstandigheden geen bezoek zouden kunnen brengen aan een kliniek. StiSAN laat echter weten dat er in de klinieken geen terugval te zien is in aantallen vrouwen die de klinieken bezoeken. “Abortushulpverlening is toegankelijk en bereikbaar zoals altijd”, aldus Margreet Jansen, voorzitter van StiSAN. “Vrouwen kunnen gewoon terecht in de abortusklinieken voor het afbreken van de ongwenste zwangerschap vanaf 5 tot en met 22 weken. Vanuit de klinieken is geen enkel signaal ontvangen dat vrouwen zich laten beïnvloeden door deze coronacrisis.” Risico’s Aan het per post verstrekken van een abortuspil kleven de nodige risico’s. Zo ontbreekt deskundige begeleiding met betrekking tot keuzehulp en behandelmethode. Ook wordt er geen echo gemaakt: volstrekt onverantwoord, vinden de artsen en kliniekdirecties. Een diagnose stellen zonder echo kan ernstige gevolgen hebben als een vrouw een abortuspil neemt terwijl zij bijvoorbeeld al langer zwanger is. Als hierbij complicaties optreden moet een vrouw naar het ziekenhuis. Dit betekent een onnodig beroep doen op de toch al overbelaste acute zorg dat voorkomen had kunnen worden, aangezien we beschikken over goed toegeruste en toegankelijke klinieken. Zorgvuldigheid voorop StiSAN benadrukt dat de klinieken gewoon open zijn en maatregelen hebben genomen om de verspreiding van het coronavirus te beperken. “De coronacrisis mag niet worden aangegrepen door partijen om onverantwoorde maatregelen door te drukken. Zeker aangezien vrouwen alle keuzevrijheid hebben die er is en terecht kunnen bij uitstekend ingerichte abortusklinieken. De abortuszorg functioneert goed. Het is onverantwoord om die in crisistijd te ondermijnen”, stelt Jansen. De artsen en kliniekdirecties zijn dan ook blij dat het ministerie zorgvuldigheid voorop stelt. Margreet Jansen Voorzitter STiSAN

Wie in Nederland ongewenst zwanger is maar vanwege de corona-maatregelen niet naar een abortuskliniek kan, heeft pech. Een kliniek die abortuspillen per post verstuurd, kan – nog steeds – vervolgd worden. Dat besloot de rechter afgelopen vrijdag, nadat Bureau Clara Wichmann en Women on Waves per brief aan de minister hadden gevraagd om een bepaling in de Wet Afbreking Zwangerschap tijdelijk niet te handhaven. NU DOOR DE ‘SEMI-LOCKDOWN’ NIET IEDEREEN HET HUIS KAN VERLATEN, KOMT HET ABORTUSRECHT ONDER DRUK TE STAAN Daarin staat dat ‘een behandeling, gericht op het afbreken van zwangerschap, slechts mag worden verricht door een arts in een ziekenhuis of kliniek’. In de praktijk betekent dit dat in Nederland de eerste hormoonpil in het bijzijn van een medisch professional ingenomen moet worden. Een arts die daaraan voorbij gaat, kan gestraft worden. Hierdoor kom, nu tijdens de ‘semi-lockdown’ niet iedereen het huis kan verlaten, het abortusrecht onder druk te staan. GEEN ABORTUSPIL Aanleiding van de vraag van Bureau Clara Wichmann en Women on Waves, om de abortuspil voor vroege afbrekingen gedurende de coronamaatregelen ook door huisartsen of per post te laten verstrekken, was de Nederlandse vrouw Trix*, die vanwege kinderen met ziekteverschijnselen en dus het risico anderen te besmetten, niet naar een kliniek kon om de abortuspil in te nemen. De overheid gebiedt mensen met ziekteverschijnselen of zieke huisgenoten immers om tijdens de coronacrisis thuis te blijven. Was de vrouw toch naar een kliniek afgereisd, dan had ze de gezondheid van anderen in gevaar gebracht. ABORTUS IN SOCIALE ISOLATIE HÓEFT HELEMAAL NIET ONMOGELIJK TE ZIJN Abortus in sociale isolatie hoeft niet onmogelijk te zijn: de abortuspil zou per post verstuurd kunnen worden naar huis of een nabije apotheek, zoals ook gebeurt in bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk. Trix trok daarom aan de bel bij instituut Bureau Clara Wichmann, dat zich inzet voor vrouwenrechten in Nederland. Die vroeg vervolgens samen met Women on Waves bij de rechter om een verbod op de handhaving van dit wetsartikel. De organisaties hoopten dat dokters die tijdens deze crisis een abortuspil per post zouden verstrekken, geen strafvervolging hoeven te vrezen. Maar het verzoek werd afgewezen: de rechter zag geen reden om de handhaving te verbieden en benadrukte dat abortusklinieken gewoon open zijn. ‘Het is niet aan de minister van VWS om in individuele situaties maatwerkoplossingen te zoeken; dit is een zaak tussen de vrouw en haar zorgverlener, in dit geval de abortusarts in de abortuskliniek’, zo luidt een brief namens de minister. De motivering van het vonnis kwam op 20 april, waardoor Bureau Clara Wichmann en Women on Waves niet direct over hoger beroep konden nadenken, vertelt Linde Bryk, strategisch juridisch adviseur bij Bureau Clara Wichmann. “Voor onze mede-eiser, de vrouw die vanwege kinderen met coronaverschijnselen haar huis niet kan verlaten, kwam die motivatie te laat. We moesten eerst de motivatie weten om te besluiten of we in hoger beroep zouden gaan. Zelfs als we ons hoger beroep via een spoedprocedure doen, zal het voor haar niet meer uitmaken. Zij is dan al over de negen-wekengrens, en kan de abortuspil dan niet meer innemen.” ABORTUS-VOORZICHTIGHEID Meike* van 31, die in 2018 met een abortuspil een ongewenste bevalling kon voorkomen, heeft de abortusprocedure ook als iets uitermate precair ervaren. “Ik moest eerst langs de huisarts voor een verwijzing, daarna een afspraak maken met de kliniek. Daar is een verplichte bedenktijd voor van vijf dagen. Het was best een gedoe met dubbele zwangerschapstesten, gesprekken met artsen over de redenen van je abortus en echo’s. Tijdens het laatste gesprek met een arts, die mij nogmaals vroeg of ik het zeker wist, kreeg ik uiteindelijk de eerste pil die ik oraal moest innemen. De tweede pil kreeg ik mee en moest ik een aantal dagen daarna zelf innemen om de bloedingen op te wekken.” Volgens Linde Bryk is deze uitvoerige procedure ten tijden van de maatregelen rond Covid-19 overdreven: “Zo’n echo is wettelijk niet verplicht, en volgens de Wereldgezondheidsorganisatie ook niet medisch noodzakelijk. Consulten ter voorbereiding kunnen in deze pandemie prima via de telefoon of met videobellen.” DIT IS SCHADELIJK VOOR HET RECHT OP ZELFBESCHIKKING. ER MOET TOEGANG ZIJN TOT ABORTUS EN DIE MOET EFFECTIEF ZIJN In de motivatie van het vonnis noemde de rechter ‘de gevoeligheden rond het onderwerp in de samenleving’ als reden om geen abrupte uitzondering op de wet te maken. Heel tekenend, vindt Bryk deze uitspraak. Ze benadrukt dat zij met Bureau Clara Wichmann nu een recht moet beschermen dat al in 1981 is aangenomen via de Wet Afbreking Zwangerschap. “De rechter negeert de signalen die wij uit de samenleving ontvangen, over de ontoegankelijkheid van abortus tijdens deze crisis, door te zeggen dat de omvang van het probleem niet groot genoeg is en het onderwerp te gevoelig ligt. Dit is schadelijk voor het recht op zelfbeschikking. Er moet toegang zijn tot abortus en die moet effectief zijn. Blijkbaar is het nodig dat wij een wet uit de jaren 80 nog eens kracht bijzetten. Maar de strijd om het recht op abortus ís al gestreden. Laten we dit verworven vrouwenrecht niet opnieuw ter discussie stellen.” RISICOGROEPEN Bureau Clara Wichmann maakt zich ook zorgen om slachtoffers van partnergeweld. Bryk: “We spraken een vrouw met een zeer controlerende man die nu thuiszit omdat hij niet meer naar zijn werk kan. Zij kan niet onopgemerkt naar een kliniek om de pil in te nemen. We hebben meer berichten van deze strekking ontvangen, en daarnaast is er waarschijnlijk een grote groep die we nog niet hebben gehoord. Ongedocumenteerde vrouwen bijvoorbeeld. Ook voor mensen die in sommige delen van Friesland of op een Waddeneiland wonen, is dit een probleem: voor hen zijn de dichtstbijzijnde klinieken soms uren reizen. Zo lang in het ov zitten is tijdens deze pandemie onnodig risico op besmetting lopen.” EEN VROUW MET EEN ZEER CONTROLERENDE MAN KAN NU HIJ THUISZIT NIET MEER ONOPGEMERKT NAAR EEN KLINIEK Toch zwichtte de rechter niet. Bryk vestigt haar hoop nu op de solidariteit van Nederlanders die zij middels petities kunnen uiten. Ook hoopt ze dat de overheid op zal komen voor de rechten van vrouwen en door alle media-aandacht en Kamervragen van Lilianne Ploumen de huidige regeling zal herzien. Of er een hoger beroep gaat komen, is nog onduidelijk. MENSENRECHT “Het recht op abortus is een mensenrecht”, vindt ook Meike. “We leven vooralsnog, helaas, in een samenleving waar de vrouw opdraait voor een ongewenste zwangerschap. Niet alleen worden we geacht om hormonen te slikken of spiraaltjes te laten inbrengen, vaak zijn wij het die mannen moeten smeken om een condoom om te doen. Wij zitten bovendien met de gevolgen: pijnlijke ingrepen of het grootbrengen van een kind terwijl je er misschien niet klaar voor bent.” Dat moet anders, vindt ze. “Het belangrijkste is om dit systeem van lichamelijke autonomie te veranderen, maar tot die tijd is het ontzettend belangrijk om het recht op abortus te handhaven.” Bryk concludeert: “De afwijzing van ons verzoek maakt pijnlijk duidelijk dat het recht op zelfbeschikking, al verworven in de jaren 80, nog net zo hard verdedigd moet worden.”